قدس آنلاین- گروه استانها-  فاطمه واعظی نسب: دیر زمانی نه چندان دور، خراسان جنوبی به عنوان تولید کننده کفش محلی بیرجندی زبانزد خاص و عام بوده که این امر روزنه های امید را در دل های نا امید صنعتگران باز کرده بود . ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻔﺶ محلی ﺑﻴﺮﺟﻨﺪﻯ ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ است و حمایت از تولید این کفش می تواند به اقتصاد خراسان جنوبی کمک کند و باعث اشتغالزایی در بیرجند شود. قدمت کفش محلی بیرجند به سال ۱۳۰۰ هجری قمری بر می‌گردد.

میدان تازی «چَپَت» در روستاها

این هنر چندصد ساله روزگاری در میان روستایین نیز رونق زیادی داشت به گونه ای بر دست هر پیرمردی نیز چرمی برای ساخت «چَپَت» یافت می شد. گاهی نیز مشاهده می شد که پیرمردان محاسن سپید روستایی بر این هنر با یکدیگر به میدان رقابت می روند.

از این رو رونقی برای کسب و کار آن ها به وجود امده و هم کفش مورد نیاز خود را نیز خودشان با دست های پر چین و چروکشان درست می کردند.

این روزها دیگر در روستاها رد پایی از «چَپَت» پیدا نمی شود مگر اینکه پیرمردی ان را از زمان های خیلی دور به یادگادر داشته و اکنون نیز با خاطرات آن چرخ روزگار را به جلو هدایت می کند.

قامت ۱۰۰ ساله «چَپَت» شکست

کفش‌های زنانه و مردانه زیر از جمله کفش هایی است که در آن زمان در بیرجند دوخته می شد. کفش های مردانه ارسی با رویه ای از چرم گاو، ساقدارونیم ساق(پوزدار) که کشاورزان از آن استفاده می کردند، چپت که کفش چوپانان بود و از لاستیک تهیه می شد.

«چَپَت» با کف چرم وهمراه نقش ونگارشهاب سنگی را با نخ سفید پنبه ای ودرشت می دوختند و پشت وجلوی آن طرح دار بود همچنین به کفش های محلی ساده، گولی، چوبی، چاروق، تخت آبی وپاتانه می توان اشاره کرد.

در آن زمان کفش های قندره، پاشنه فنجانی از جنس چوب با رویه چرم، طبلک دار، ساغری و نوک تیز با رویه گلابتون دوزی شده، گرجی(نوعی کفش چرمی قرمز رنگ)، کفش سوز، گالش از جنس جیر، سده، کفش سبز، پاچوک(نوعی دمپایی با تخت چوبی)، کتراک(کفش حمام)، گرگابی(کفش زنانه با رویه بلندچرمی) نام کفش های زنانه بود.

حالا دوخت کفش محلی در خراسان جنوبی منسوخ شده است و فقط در چند مغازه بیرجند ودیگر شهرستان های استان این کفش ها از جمله چپت، گالش وکفش ساده برای علاقه مندان دوخته می شود.

چراغ درآمد روستاییان خاموش شد

یک هنرمند روستایی که بنا به گفته خودش طی ۳۰ سال گذشته به امر چپت دوزی مشغول بوده است، افزود: این هنر در چند سال گذشته در روستا رواج خوبی داشت.

محمد حسین رحمتی با بیا اینکه این هنر دیرزمانی پیش منبع درآمد روستاییان بوده است، گفت: در شرایط روز دنیا وجود برخی عوال این منبع را از بین برده است.

وی ادامه داد: وجود انواع کفش های با طرح های زیبا در بازار، گران بودن قیمت چرم و عدم استقبال جوانان کنونی این هنر دیرینه، رونق آن را از بین برده است.

رحمتی با بیان اینکه باید بر سنت های و هنرهای محلی و قدیمی بیرجند بها دهیم، بیان کرد: نباید اجازه دهیم مدل های غربی کنونی جایگزینی برای هنرهای دیرینه مان شود.

رحمتی ادامه داد: زمانی که کفش های اسپرت و چرم های زیبایی در بازار موجود است دیگر کسی سراغ کفش قدیمی بیرجند را نمی گیرد.

وی بیان کرد: باید به تولید کنندگان کفش های بیرجندی آموزش هایی برابر نیاز روز بازار داده شود، تا بتوان این هنر را باری دیگر در جامعه زنده کرد.

این هنرمند ۷۰ ساله بیان کرد: همچنین باید این هنر را در نمایشگاه ها در معرض دید گذاشت تا در سطح ملی نیز به جایگاه اصلی خود بازگردد.

برای حمایت از «چپت دوزی» مشکلی نداریم

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار قدس با اشاره به هنر چپت دوزی اظهار داشت: دوره تاریخی هنر چپت دوزی به طور دقیق مشخص نیست و شاید به دوران زندگی اولین مردمی که در این منطقه ساکن شدند می رسد.

وی افزود: در سال ۹۳ آموزش هایی برای احیای کفش بیرجندی و یا همان چپت دوزی برگزار شد و حدود ۲۵ نفر آموزش های لازم را فرا گرفتند.

حسین عباس زاده تصریح کرد: در حال حاضر در این هنر در بحث های حمایتی مشکلی نداریم و صنعتگرانی داریم که در این حوزه فعالیت می کنند.

وی با بیان اینکه در حال حاضر کار احیای این هنر انجام شده است و تولید آن در حد انبوه است خاطرنشان کرد: در حال حاضر چندین کارگاه در بیرجند و شهرستان ها در این حوزه در حال فعالیت هستند اما تولید بسیار انبوه است.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی یادآور شد: احیای این هنر باید به گونه ای باشد که اصالت خود را در مواد حفظ کند و بتوان با توجه شرایط کنونی جامعه پیش رفت.

عباس زاده با بیان اینکه استقبال از احیای این هنر کم است بیان کرد: آمادگی داریم فضا را در اختیار کسانی که برای احیای این هنر گام بردارند قرار دهیم تا این هنر از بین نرود.

خراسان جنوبی دارای مفاخر، سنت ها و هنرهای ارزشمندی بوده که باید در راستای فراموشی از این گنجینه های گران بها گام هایی اساسی برداشت.